Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης, ένας από τους πλέον διακεκριμένους ηγέτες της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, υπήρξε πρωτοπόρος στην οργάνωση και στην έναρξη του αγώνα για την απελευθέρωση της Ελλάδας από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ως αρχηγός της Φιλικής Εταιρείας και διοικητής των επαναστατικών δυνάμεων στη Μολδοβλαχία, ο Υψηλάντης άφησε ανεξίτηλο το σημάδι του στην ιστορία, παρά τις αντιξοότητες που συνάντησε.
Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης γεννήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 1792 στην Κωνσταντινούπολη. Ήταν μέλος της επιφανούς οικογένειας Υψηλάντη, που είχε ισχυρούς δεσμούς με τη Φαναριώτικη ελίτ. Ο πατέρας του, Κωνσταντίνος Υψηλάντης, υπήρξε ηγεμόνας της Μολδαβίας, ενώ η οικογένεια είχε βαθιά ριζωμένη την αίσθηση της ελληνικής ταυτότητας και της ορθόδοξης πίστης.
Ο Αλέξανδρος έλαβε εκπαίδευση υψηλού επιπέδου, σπουδάζοντας σε διάφορες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Στα νεανικά του χρόνια, εντάχθηκε στον ρωσικό στρατό, όπου και διακρίθηκε για την ανδρεία και την στρατηγική του ευφυΐα. Έφτασε στον βαθμό του υποστράτηγου, ενώ συμμετείχε στους Ναπολεόντειους Πολέμους, χάνοντας το δεξί του χέρι στη Μάχη της Δρέσδης το 1813.
Το 1820, ο Υψηλάντης ανέλαβε την ηγεσία της Φιλικής Εταιρείας, μιας μυστικής οργάνωσης που είχε ιδρυθεί το 1814 με στόχο την προετοιμασία της Ελληνικής Επανάστασης. Η αποδοχή του Υψηλάντη ως αρχηγού ενίσχυσε το κύρος της Εταιρείας, ενώ η στρατιωτική και πολιτική του εμπειρία αποτέλεσαν σημαντικό παράγοντα για την κινητοποίηση των επαναστατικών δυνάμεων.
Με την υποστήριξη της Ρωσίας να παραμένει ασαφής, ο Υψηλάντης αποφάσισε να δράσει αυτόνομα, προετοιμάζοντας το έδαφος για την εξέγερση στις παραδουνάβιες ηγεμονίες, όπου υπήρχε μεγαλύτερη ελευθερία από την οθωμανική κυριαρχία.
Στις 22 Φεβρουαρίου 1821, ο Αλέξανδρος Υψηλάντης διέσχισε τον Προύθο ποταμό, κηρύσσοντας την επανάσταση στη Μολδοβλαχία. Με την προκήρυξή του "Μάχου υπέρ Πίστεως και Πατρίδος", κάλεσε τους Έλληνες να ξεσηκωθούν ενάντια στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ωστόσο, η ανταπόκριση των τοπικών πληθυσμών ήταν περιορισμένη, καθώς οι περισσότεροι Ρουμάνοι ηγεμόνες και χωρικοί παρέμειναν ουδέτεροι ή εχθρικοί.
Η πιο σημαντική στρατιωτική αναμέτρηση κατά την εκστρατεία του Υψηλάντη ήταν η Μάχη του Δραγατσανίου, στις 7 Ιουνίου 1821. Παρά την γενναιότητα των Ιερολοχιτών, η ελληνική δύναμη υπέστη βαριά ήττα από τον πολύ μεγαλύτερο οθωμανικό στρατό. Η ήττα αυτή αποτέλεσε σημείο καμπής για την επανάσταση στις παραδουνάβιες ηγεμονίες, οδηγώντας στη διάλυσή της.
Μετά την αποτυχία της επανάστασης στη Μολδοβλαχία, ο Υψηλάντης αναγκάστηκε να καταφύγει στην Αυστρία, όπου συνελήφθη από τις αυστριακές αρχές. Παρέμεινε φυλακισμένος για επτά χρόνια σε κακές συνθήκες, γεγονός που επηρέασε σοβαρά την υγεία του. Το 1827 απελευθερώθηκε, αλλά πέθανε λίγο αργότερα, στις 31 Ιανουαρίου 1828, σε ηλικία μόλις 36 ετών, στη Βιέννη.
Παρότι η εκστρατεία του στη Μολδοβλαχία δεν είχε την αναμενόμενη επιτυχία, ο Αλέξανδρος Υψηλάντης θεωρείται θεμελιώδης μορφή της Ελληνικής Επανάστασης. Η ηγεσία του και η θυσία του ενέπνευσαν τους Έλληνες και συνέβαλαν καθοριστικά στην έναρξη του Αγώνα για την ελευθερία. Ο Ιερός Λόχος, ο οποίος αποτελεί το πιο γνωστό στρατιωτικό σώμα της εκστρατείας του, έμεινε στην ιστορία ως σύμβολο ηρωισμού και αυτοθυσίας.
Το όνομά του παραμένει άρρηκτα συνδεδεμένο με τον αγώνα για την ανεξαρτησία, ενώ τιμάται σε όλη την Ελλάδα με αγάλματα, ονομασίες δρόμων και εκδηλώσεις μνήμης.